Jan Nieuwenhuys volgde de Rijksnormaalschool en Rijksacademie in Amsterdam. Hij was een van de oprichters in 1948 van de Experimentele Groep Holland en van de internationale groep CoBrA, maar verliet die groep in de zomer van 1949.

Jan Nieuwenhuys paste bijzonder goed in die groepering, juist omdat hij noch abstracte kunst, noch de non-figuratieve kunst aanhing. Dat dreigde zijns inziens naar een te veel esthetiseren te leiden en dat heeft Jan Nieuwenhuijs nooit gewild, ook niet toen andere leden van de Cobra-groep later toch wat meer estheten zijn geworden. Om zijn eigen woorden te gebruiken: `Ik schilder zoals ik schrijf, zoals ik lach. Ik schilder ook niet een bepaald geval, maar ik probeer expressief te zijn en daarvoor heb ik beelden nodig. Iets van deze tijd wil ik weergeven en in de abstracte kunst mis ik de hartslag, het felle van deze tijd. De abstracten bouwen alleen een schijnwereld op".

Ed Wingen schreef over Jan Nieuwenhuys: Het vroege werk van Jan Nieuwenhuys stond onder invloed van Matisse en Braque. Omstreeks 1948 experimenteert hij met surreële dierfiguren, half mens, half vis en ontwikkelt hij zijn bijdrage aan het internationale Cobra-avontuur.

Zijn ervaringswereld bezit een kinderlijke spontaniteit. Dit impulsieve uitgangspunt veroorzaakt in zijn schilderijen, aquarellen en tekeningen een sprookjesachtige rijkdom aan vormen en kleuren, die afwisselend figuratief en abstract is. De beeldtaal van Jan Nieuwenhuys verwijst naar de fantasiewereld van kinderen, de wonderlijke dromen van krankzinnigen en de fabels van primitieven. Ook bezit zijn semi-automatische schrift verwantschap met de kunst van figuren als Klee en Kandinsky en surrealisten als Mirò en André Masson.

Tot aan zijn dood is Jan Nieuwenhuys trouw gebleven aan het credo van de Experimentele Groep. Zijn werk heeft zich dan ook binnen de mogelijkheden van het Cobra-idioom ontwikkeld tot een speelse en fantasierijke variatie van het naoorlogse surreële expressionisme.

Jan Nieuwenhuys heeft geëxposeerd in verschillende Europese musea en waarvan ook het Stedelijk Museum te Amsterdam verschillende werken in eigen collectie heeft. Een kunstenaar bovendien die in tal van landen zich heeft georiënteerd op kunstgebied en ook heeft geschilderd, o.m. Italië, Frankrijk, Marokko, Tunesië, Algerije, Duitsland, enz. Een kunstenaar tenslotte wiens naam onverbrekelijk verbonden blijft aan een soort kunstvernieuwing die direct na de Tweede Wereldoorlog van zich deed spreken.